Krijimi i një shteti të mirëfilltë

Ullmar Qvick

Opinion nga Ullmar Qvick

Po ballafaqohemi me globalizimin e shumë prej territorëve të botës, në lëminë e ekonomisë si dhe në fushën e kulturës. 

Nëse globalizimi do të na sjellë më shumë barazi, më pak dallime midis shteteve dhe individëve në ekonomi, jetë shoqërore, arsim dhe kulturë, globalizmi është i vërtetë. Nëse vazhdon ose thellohet hendeku midis të pasurve dhe të varfërve, globalizimi është dështim ose mashtrim.
Pak shtete janë mbetur jashtë ndikimit të globalizimit: Korea e Veriut është i vetmi shtet që jeton plotësisht jashtë globalizmit. Jeta tradicionale vazhdon ndoshta në fshatra të humbura të Pakistanit të veriut, të Mongolisë dhe ndër indianët e izoluar të Amazonas-it.

Shqiptarët, ku janë? Si mbrojnë interesat e tyre në këtë botë në zhvillim, në ndërrim të shpejtë?
Baza e shoqërisë demokratike është ndërgjegjësimi i masave të popullit, vetëdija e tyre për parimet, ligjet, rregullat dhe praktikat në jetën e shtetit. Antiteza është diktatori dhe populli i bindur, i nënshtruar.
Ndërgjegja shoqërore i shqiptarit është shumë e ulët. U dëmtua nga sundimi i gjatë osman, mirëpo një drejtësi primitive u mbajt në këmbë përmes Kanunit të Lek Dukagjinit. Ky kanun rregulloi marrëdhëniet midis njerëzve në shoqërinë feudale, dhe si i tillë funksionoi mirë.
Në kohën e shoqërisë socialiste, në trajtën e diktaturës së Enver Hoxhës, u përdor kamxhiku dhe karota për të realizuar një ndërrim të shpejtë dhe rrënjësor të shoqërisë shqiptare. Mirëpo, bashkimi i krijuar me presione, bile me dhunë, nuk do të mbijetojë. Disa nga masat kolektive ishin në kundërshtim me nevojat e popullit dhe me traditën dhe mentalitetin e tij. Disa masa të tjera kolektive nga ana tjetër, ishin shumë të dobishme dhe do të ishin me shumë vlerë edhe sot.
Pas përmbysjes së regjimit komunist, sunduan emocionet, inatet, ndjenat destruktive, sistemi kolektiv u shkatërrua dhe ndërrimi i jetës shoqërore u bë aq radikal sa "diktatura e proletariatit" sipas modelit të Enverit!
Ndërgjegjësimi i masave të popullit, vetëdija, formimi i qeverisjes sipas parimeve demokratike me kontroll nga poshtë dhe nga lartë - nuk u realizua! Pse?
Ishte rrënjosur në shpirtin e shqiptarit mosbesimi ndaj sundimtarëve. Një sundimtar, një qeveritar kushdoqoftë, është armik, ai na shfrytëzon, ai na mashtron, ai merret me korrupcion dhe jeton pa parime morale.
Ky ishte përvoja e hidhur i shqiptarit: Kur bashkohen njerëzit për një qëllim të mirë, dikush hyp mbi fron, fillon të sundojë pa marrë parasysh nevojat dhe kërkesat e përbashkëta, me fjalë të tjera ai shfrytëzon paturpësisht pozitën e vet!

Pse Suedia, si shembull, funksionon si shtet, sigurisht me të meta, por në përgjithësi me një fare besimi, një farë konsensusi midis atyre lart dhe njerëzve në përgjithësi? Si u zhvillua Suedia demokratike?

Para 150 vitesh Suedia ishte një prej shteteve më të varfëra, me të prapambetura dhe më të demoralizuara në Europë. Dallimet midis të pasurve dhe popullit të thjeshtë ishin kolosale. Klasa punëtore ishte pa organizim, me nivel shumë të ulët ekonomik dhe shoqëror. Shumë prej punëtorëve ishin me shëndet të prishur nga keqpërdorimi i alkoolit. Suedia ishte vend i mjerë, me pak shpresë për të ardhmen.
Mirëpo u lindën dhe u zhvilluan tri levizje popullore: Kundër keqpërdorimit të alkoolit, kundër monopolit të kishës suedeze dhe më me rëndësi Levizja punëtore. Puna e organizatave shoqërore, sindikatat, dhe aktivizimi i popullit për shkollim dhe për një jetë më të mirë ngadalë ndërruan pamjen ekonomike-shoqërore të Suedisë. Edhe mjaft nga përfaqësuesit e shtresave të larta kuptuan se një punëtor me perspektivë për jetën është më i dobishëm se një rob i skllavëruar nga pronari i fabrikës .... dhe nga alkooli!
Rëndësi kishin gjithashtu pasuritë tona natyrore, drurin dhe hekurin. Prodhimet suedeze, me cilësi të lartë, u eksportuan në të gjitha vendet e botës! U rrit demokracia, u rrit begatia e njerëzve.
Por baza e shoqërisë u themelua mbi aktivizimin, arsimimin dhe ndërgjegjesimin e punëtorëve.
Kjo pjesë e historisë suedeze është mësim edhe për shqiptarët. Ne jemi në një epokë krejt tjetër historike, por parimi i ndërgjegjësimit të masave të popullit mbetet në fuqi. Kur shqiptari largon frikën për zgjidhje shoqërore përmes bashkimit kolektiv, kur parimet, kontrollimi dhe morali largojnë mundësitë e uzurpimit të pushtetit, largojnë mashtrimet dhe korrupcionin, krijohen marrëdhënie normale në shoqëri, zbulohen abuzimet dhe keqpërdorimet e pushtetit.

Cdo popull ka mundësi të ndjek këtë rrugë. Dhe në Shqipëri është rritur një gjeneratë e re, po zhduket ngadalë gjenerata e rritur në një sistem ku cdo kundërshtim, cdo opozitë ishte vdekjeprurëse.... Shqiptarët nuk kanë nevojë të degjojnë fjalët nga jashtë, me demagogji për të inkuadruar Shqipërinë në zonën e influencës së shteteve jo-demokratike. Më në fund, bashkimi i trojeve shqiptare është kusht për një jetë të mirëfilltë ekonomike, shoqërore dhe kulturore. Detyrat janë në dukje mbinjërëzore, por populli i Skendërbeut ka përballuar vështirësi edhe më të mëdha në histori.

Shenim:Autori është albanolog dhe mik i dëshmuar i shqiptarve.

Piktori që magjepsë më pikturat e tij

Piktori autodidakt Nazmi Heta

Nga Blerim Gashani

14-15 vjet më parë, bashkë me disa të tjerë, po ktheheshim nga Prishtina, me veturën e tij. Unë isha ulur në karrikën e parë dhe më tërhoqën vëmendjen një grumbull fotografish para meje. Edhe pse po voziste, pikasi kërshërinë time dhe më shtyri t'i shikoj. Disa nga to kishin kapur pamje mahnitëse nga kepi më verior i Norvegjisë, aty ku të mbushet mendja se është fundi i botës.

Pikturë e Nazmi Hetës

Pastaj, shoh foto të Nazmiut duke pikturuar, para pikturave dhe në ekspozita e galeri pikturash shumë të bukura, në Norvegji.
Nuk isha i sigurt se si ishte puna dhe e pyeta. Ma aprovoi më kokë dhe më tha: "Po, po unë jam autor i tyre. Unë pikturoj".
U mrekullova me pikturat e tij, por u tmerrova me faktin, se edhe një talent, edhe një artist do të vyshket e do të shuhet në këtë shoqëri, pa e parë suksesin dhe satisfaksionin profesional e personal!

Pikturë e Nazmi Hetës

O, sa me kënaqësi shoh se nuk ndodhi kështu! Talenti, shpirti artistik, puna, vullneti e këmbëngulja e këtij piktori, u shpaguan dhe ai po e mrekullon publikun kosovar (dhashtë Zoti, edhe më gjerë) me artin e tij.
Të lumtë Nazmi Heta !

P.S.Këto piktura që po i shihni janë punuar nga dora e një personi i cili nuk ka kryer as shkollë e as ndonjë kurs për këso vepra arti.
Nazmi Heta është nga Drenasi i Kosovës.

Për revistën PENA:
bashkëpunëtori Sheremet Prokshi

Katër poezi nga Tyran Spahiu

KUFIRI

Jam këtu, në këtë vend të shenjtë,

Mbushur frymë, tentoj të qetësohem,

Më therrin ndjenjat, kujtojnë të kaluarën,

Atëbotë kur mbretëronte koha e idhët.

Mendimet notojnë në kohë të turbulltë,

Mbretëria, errësirë e mendimit,

Nuk ishte mesjetë, as epoka e gurit,

Kohë e pakohë, ishte thjeshtë!

Në të dy anët mbjellnin urrejtje,

Kultivonin ndarje, mërzi dhe hak,

Dinin, ose ishin të verbër idealistët,

Nuk do qëndrojmë përgjithmonë në labirinthe.

Ishte po ky qiell, dritëza e diellit,

Bari i njejtë, natyra, po aq e bukur,

Atë kohë, e tërë kjo kundërmonte,

Gjak, helm, bezdisje të paskrupullt.

Më besoni, edhe ajri frymon sot,

Shoh madhështi, rrënqethëse dashuri,

Dëshiroj të shkri tërë këtë magji,

Drejtuar kah qiejt, them, kaluara kurrë mos u përsërit!

TREGTARËT E VDEKJES

dita tmerrohet, nata frikesohet nga te berat e njeriut....

Sot,

shtrirë jemi,

në pasurinë tonë,

garojmë si maskarenjtë,

dhe sërish, sërish,

maskarallëqet botërore,

ne, i anashkalojmë,

....buzëqeshim …

Jo, nuk mundem më,

ndjenjat i kam të ngrirë,

mposhtur nga lajmet jam,

shoh gjak, lot, tmerr.

Qenie kjo , është normal ?

pretendon, shtiret,

futur kokën në zall,

shikjon, aspak i turpëruar !

Varfanjakët,

uritur janë,

vuajnë për ujë,

nga unë, ti, shkelur kanë dinjitetin,

të drejtë kurrfar nuk kanë !

Lindje,

ju lutem, mos u fshihni,

gjaku i pafajshëm është që derdhet,

vdesin fëmijët, gratë,

shtatëzënet, të moshuarit.

Këtu,

vështirë kam,

gjumi më mundon,

kafshatën e gjorë,

vështirë përballoj.

Tavolina,

po, e plotë sofra,

më urren,

djersitur shumë,

shkelmoj mundësitë.

Mali,

u largova mbrëmë,

ngushëllim të kërkoj,

por,

vend ky, ku forti sundon të dobtin,

pashë hienat sulmojnë drerët !

Në fund,

kemi kuptuar tregtarët ,

kopjuar kane plotësisht,

natyren shtazore,

në ate njerëzore.

GJURMË POETI

Sot…freskët shumë, gjallë më kujtohet

ditë ajo, kah fundi i vjeshtës,

më robëruan ndjenjat, fuqishëm,

kur përmendet emri yt, ai i poetit.

Hidhen sytë, në bibliotekën e dhomës,

Rregulluar bukur, thjeshtë, shijshëm me dashuri,

librat janë, dituria që deh dhe rrezaton,

dritën më magjepsëse, të fisnikërisë.

Prore ke folur, me dinjitet ke përmendur,

Lexuar kemi bashkë, poezitë e miqëve,

bisedonin për fuqinë, epshin, e shkronjës,

analizonim poetët e Nderuar.

Në vetmin e dhomës, fjalët më vërsulen,

dhe po, derisa pinim kafen, e mëngjesit në qytet,

shumë pendashës, kurrë as nuk i kam pare,

i kam miq të shpirtit më pate thënë.

Po…në qenien time të gdhendur janë,

Të arta shkronja, bujarët e vargjeve,

bartur le të jenë, me mirësi nga i Madhi

Titanikët e të bukurës, gjurmët që na nderojnë.

TRUP DJEGUR

.

Botë kjo, njerëzore,

çmend krijesat e gjorë

jam aty, unë ?

dëshmitar që nuk dëshmon !!!

Shikjoni, në largësi janë hienat,

urdhërdhënësit, çmendur sot,

në të plotën hënë,

ardhmërinë, fëmijët vrasin.

Pyes, ndëgjoni vajtim,

që vjen nga gjoksi im,

ç’ndodh sot , më tregoni ?

Në ç’masë urrejtje ndieni ?

Jo, jo, njeri nuk jam !

me ta, asgjë të përbashkët nuk kam,

më largoni nga ndyrësirat,

sy të gjakosur kanë egërsirat.

E fshehur dorë është,

ai, i mëkatarit,

në dritë, i tëri buzëqesh,

errësirën e ka mbretëreshë.

Nga jeta e juaj e çiltër,

me virtyt të ngrohtë bujar,

largoni eliten, të anatemuarit

nxitësit, mallkuar kjofshin të gjithë.

Ditë atë, të Bekuar,

shkruajtur në Librat e Shpallur,

do jenë, në të merituarin vënd,

ata, djegur prore, trupin do kenë.

03.07.2016

Cikël poetik nga Demush Mehmeti Dema

Demush Mehmeti Dema

E MBAJ NË SHPIRT

Pasha ket copë të ëndrrës sime
Pasha ket fjalë goje që po e flas çdo ditë
Thellë në thellësi zemre e kan folen
Fort sa shumë fort e urrej vetmin
Pasha shikimin që e kan varë në dritë
Lotin dhe buzqeshjen e ndaj me ju
Dashurin përherë do e mbaj në shpirt.


AS DERT SE KAM

Kur a'i më i freskëti fllad ere rrahë fytyrën tënde te skuqur all
E ta freskon gjoksin e ndezur si prushi tuj u kall
Mua dhe po me goditi gjithë zjarmia e rruzullit jo as dert se kam
Po ndodhi me goditi më e madhja ftohëtsi polare që egziston
Do më ngrohë dahu i dalur nga thellësi e gjoksit të ngrohët
Vetëm ajo dashuria e zemrës sate mua mi mbanë fuqit
I mundi ftohjet, zjarrmit jo s'ka dhimbje që me mundë e me ligë!


QE BESA PO

U betuam betohemi ne tokë e tonen kokë 
Shtresës së nëndheshme rrashtën tonë ja kemi falë
Betejav të shpeshta shumë gjak kemi derdhun
Me plot vujte e të pa dorzuar qëndruam
Shpesh u mundëm dhe u perulum, qe besa po.


ME FRYMËN E TYRE TË LIG

Naj lëndojnë dhe ëndrrën në çdo cep të saj 
Pamjes së syrit i dhurojnë mjegullinë
Naj shkatrrojnë shpresën për të nesërmën ditë më të mirë
Qiltërsin naj ndytin me gjuhën e ligë 
Të ligjt por si kanal fekalesh dinë të vjellin ndytësir
Mbrapsht naj kthejnë dhe të mbarën, me frymën e tyre të lig!

NUK MUNDET HESHTJA

Dhe pse flas heshtjen zor me e mund
Fjala që mërmërinë ndërvete nuk është fjalë
Në maje gjuhe me ngjiten rrokjet
Në për të qara buze shkronjat pikojnë
Jo nuk mundet heshtja me fjalën e pa bërë.

Peshkatari dhe gjarpëri

Tregim nga Xhevahir Cirongu

Hans Dominger, u ul i vetmuar në tavolinë që ndodhësh në fund të lokalit. Ishte e vetme tavolinë ku s'kishte klientë për të pirë kafenë e mëngjesit. Dikush nga klientët,
kishte ndezur cigaren dhe e shoqëronte me kafe eksspres apo turke. Por, kishte nga ata që kafenë e shoqëronte edhe me raki rrushi apo konjak. Nga tymi i cigareve, lokali qe bërë si një "shpellë" nga ku lodronin "retë" qiellore. Bisedat e të qeshurat brenda lokalit të godisnin timpanin e veshit. Ku të shkonin njerëzit e aposionuar të kafeve apo të konjakut?!.... Domosdo, në lokal kalonin orët e para të mëngjesit, apo të mbrëmjeve.
        - He,e,e....dreq o punë,- tha me me vete Hans Domingeri. Ndërsa jasht, shiu derdhësh si me gjym. U ul në karrige.Hoqi çantën që e mbante hedhur supit. E vendosi poshtë tavolinës. Pastaj, zbërtheu komçat e mushamas, përveshi pak mëngët, nga që ishin të gjata poshtë duarëve.Fuksioni i mushamasë, në vartësi të trupit ishin në propocion të zhdrejë. Ajo kishte qëllimin e vet: mbrojtjen nga shiu trupin e njeriut. Në këtë rastë peshkatarin Hans.Të gjithë qeshnin, pinin, bisedonin, por Hans Domingeri jo.
"Po ky dreq shi, kur do pushojë- thoshte me vete. Nuk i doli nata, por kërkon të bjerë edhe tani ditën!...."
        -Si e doni kafenë, - i foli kamarieri? Hans nuk i kthehu përgjigje. Jo se nuk donte, por në lokal kishte vetëm trupin, ndërsa mendjen e kishte atje në lumin Erzen. Njërën dorë e kishte vendosur mbi tavolinë. Tjetra, poshtë nofullës të krahut të majtë ku mbante peshën e kokës. Sytë qëndronin pa lëvizur, sikur të ishin ballsamosur me shikim në murin përballë.
Aty, ishte vendosur një panoramë. Në sfondin e saj ishin pikturuar anijet e peshkimit, deti me dallgë , ku sipër tyre dukeshin qartë peshqit. Ata dukeshin sikur vallzonin.
        - Ja qefulli,... po, po, atje është levreku, por... ngjalë nuk pa në atë panoramë murale.
        - E ç'po thua zotri, - i foli kamarieri . Këtu s'jemi në det. Je në lokal!? Si e doni kafen?
E gjithë qënia e Hans Dominger, ishte zhytur në ujrat e atij deti, të pikturës, e i trazonte ndjenjat e shpirtit. Harroi se ishte në lokal .
        - A'h më fal, i tha kamarierit. Një kafe të shoqëruar me konjak. Jashtë vazhdonte të binte shi. Ishte dita e parë e vërës. Bubullimat ishin të forta. Ato gjëmonin sikur do të ndanin në mes: tokën, qiellin e detin.
        -Të na falni, se u bezdisëm, - i u drejtua kamarierit Hans Dominger. Në këtë kohë kamarieri u largua për t'u shërbyerë klientëve të tjerë. Peshkatari Hans, kthehu një grrënjkë konjak.
Pastaj, filloi të pinte kafen. Nuk e ndante shikimin ndaj asaj pikture; ku brenda kishte detin e peshqit. Ai ishte i dashuruar pas ujrave të detit. Ishin bërë pjesë e jetës së tij. Aty rrjedh lumturia ime, - shqipëroi Hans me zë të ulët. Zanafilla e pasionit si peshkatar ishte trashëguar nga gjyshi që kur ishte fëmi. Thinjat e bardha në kokë tek Hans Dominger, ngjasojnë si shkumba e bardhë e dallgëve të detit. Ai ja kishte mësuar hilet detit. Por edhe lumit Erzen. Një jetë e tërë në ujra. Ora po shkonte dhjetë e mëngjesit. Retë po largohen. Kjo po e gëzonte peshkatarin Hans.
        - Epo, mbas dite do të shkoj atije, në grykën e lumit Erzen për të peshkuar, tha me vete Hans Dominger. Në këtë kohë, sa po ishte kthyer nga klubi që ishte poshtë pallatit .
Në shtëpi ishte vetëm e shoqja. Ajo po gatuante në kuzhinë. Në tiganin e vendosur mbi sobën e gazit, me vaj po s'kuqte peshk. Aroma e peshkut, që po u kapërdiste në tigan Eglantina; kështu e kishte emrin e shoqja e Hansit, të kundërmonte e të mbushte mushkëritë me freskinë e detit. Hoqi çizmet nga këmbët, e bashkë me çantën i vendosi në aneksin e banjos. Mushamanë e vari në varsen që ishte mbrapa derës.
Ashtu, i mërzitur u shtri mbi divan. Nga dritarja e ballkonit hyri rrezja e diellit si për
ti thënë Hansit "mirseardhjen" në shtëpi. Të shoqes nuk i foli. Nuk donte ta bezdiste .
Donte ta linte të qetë në punët e shtëpisë. Por, edhe ajo nuk i foli për momentin. Ashtu, me cepin e syrit, pa se Hansi ishte i mërzitur. Pastaj, mori guximin e thehu heshtjen e i foli me fjalë dashamirse të shoqit:
        - Hë, more burrë, se nuk u mbytën gjemitë ?! Ja, erdhi mbasditja, e qielli do kthiellet. Retë po shkonin drejtë maleve. Pastaj,duhet një ditë pushim!. More, po mbete atje në ujra ditë e natë !... Ajo u afrua tek figoriferi .Hapi derën. Me fjalë urdhëruese ju drejtua prapë: "E shikon sa peshk kemi ?!" Për momentin Hansi nuk i kthehu përgjigje. Ashtu butësisht i foli: " Ka e duhet, moj grua !..." Pastaj ,ku të lë rëhat pasioni... Ka të drejtë, - tha me vete Eglantina.
Ora shkoi dymbëdhjet e drekës. Hansi, mori telekomandën e ndezi televizorin. Lajmet
nuk i kishte edhe shumë qejf. Ndërroi stacion. Kronikat shkencore e trëhiqnin më shumë. Emisionet që bënin fjalë për natyrën e detin i dëgjonte edhe në radio atje në bregun e lumit kur shkonte për të peshkuar. Ndërrimi i stacionit teliviziv, këtë radhë startoi tek sporti. Sepse, skuadra e Interit luante me Real të Madritit. Skuadra e Interit për të ishte skuadra e zemrës. Nga poshtë ballkonit u dëgjua një zë:
        - O Hans, o Hans !.....Në ballkon doli vetë Hansi.
        - Ti Miti qënke! Eja hamë drekë?!.....
        - Të faleminderit, por nuk kam kohë .
        - Eja, se kemi peshk për drekë, - i foli prapë Hansi .
        - Jo, jo, nuk kam kohë. Nuk mundem se... Erdha të them, se nuk mund të vij sot
për të gjuajtur peshk. Do të bëj një vizitë në ambulancën e lagjes.
        - Pse, kaq rëndë qënke?! E ç'far ke?
        - Kam ftohje e temperaturë. Më duket se kam bajabet!.
        - Epo, të shkuara... e takohemi nesër.
        - Edhe ti " Qëllofsh" - i kthehu përgjigje Miti.
Lumi Erzen përshkonte si një rrymë elektrike e rrufesë së qiellit mes për mes fshatit Rio, Juban e Rrushkas. Origjina e Hansit ishte nga fshati Rio. Notin e kishte mësuar pikërisht aty; në bërrylin mbrapa kodrës ku lumi derdhësh në det. Bregut të lumit s'iu nda asnjë herë, pavarsisht se kishte vite që banonte në qytet. Profesioni i Hansit ishte mësues. Në fakt, profesioni i fëminisë nuk harrohet lehtë. Dy profesionet: mësues e peshkatar qenë bërë një trup në trupin e Hans Domingerti. Mbathi çizmet. Nga varsja hoqi mushamanë dhe e vendosi në cantë .Pasi u sigurua, se të gjitha materialet i kishte marë me vete, hapi derën e po zbriste shkallët e pallatit. Në këtë kohë, u hap dera e komshisë që banonte një kat më poshtë. Që të dy, dolën në oborrin e pallatit.
Banorët e pallatit e gjithë lagjia aty rreth e njihnin Hans Domingerin si një peshkatar të thekur .
        - Hë, për të peshkuar në Erzen je nisur, - i foli komshiu .
        - Po, po - i kthen përgjigje aty për aty Hans.
        - Epo, "Qëllofsh" ! Tha këto fjalë e u largua rrugicës së lagjes. Nga garazhdi, Hansi nxori motorrin. E ndezi dhe mori rrugën që të çonte për te bregu i lumit. Pas një ore, arriti në Juban. Rrezja ose trau që peshkonte ishte në krahun tjetër të lumit .
Pikërisht, aty ku shtrihet pylli i Rrushkasit. Me të vërtet, ai pyll ishte i çuditshëm! Ai është oazi i zvarranikëve!?. Po thuaj se, i pari në rajonin e Ballkanit. Pas një shkurre, lidhur me litar, qëndronte trapi që kishte sajuar Hansi. Në pyllin e Rrushkasit gjen edhe çakenj e breshka. Trapi është i thjesht: Me dërrasa druri, polisterozë, susta çeliku të mbuluar me gomardare; e në fund dy rrota gome nga ato të makinave të "Benzit". Vau i lumit ende nuk qe ulur, megjithse po afrohej mbrëmja. Hipi mbi trap.
Siguroi gjithçka që kishte me vete se mos i binin në lumë. Pastaj, u dha fortë lopatave me krahë e trapi po lundronte drejtë bregut tjetër.
Ashtu, shpejt e shpejt lidhi pas plepit me litar trapin. Mori sendet e u afrua pranë rrezes së peshkimit. Në traun e gjatë, që shkonte rreth dhjetë metra mbi sipërfaqen e ujit të lumit; vendosi kamjet e lidhi rrjetën e peshkimit. Ulte e ngrihnte traun duke zhytur rrjetën në lumin Erzen. Aty afër, ishte grykëderdhja e këti lumi, në detin Adriatik.
Tufa e peshqeve hynin për të gjetur ushqim drejtë lumit. Kjo i detyronte peshkatarët, që anës dy brigjeve të lumit të ndërtonin në çdo një qind metra rreze peshkimi. 
Ishte ditë e shtunë. Qe ftuar për dasëm. Hansi punoi vetëm gjithë natën. Sa herë zhyste rrjetën në lumë, kur ngrinte traun, brenda saj "Vallëzonin" peshqit. Kjo e gëzonte Hans Domingerin. Pa orën. Ajo tregonte dy pas mesnate. Yjet po rralloheshin. Pushoi pak. Hipi në plepin aty afër. Në mes degëve disa këndshe, me drurë të shkurtër në formë trire, të mbuluar me plasmas; kishte ngrehinën e kanikut .
Kjo e siguronte për t'u mbrojtur nga zvarranikët apo çakenjët. Për t'u siguruar, poshtë plepit ndiste edhe zjarr. Kështu, zjarri shërbente për ngrohje, por edhe si mbrojtës ndaj gjallesave tokësore keqbërse. Nga lodhja, pa dashur e mori gjumi. Kishte më se tridhjet minuta që flinte. Zhurma shurdhuese, që erdhi nga pylli e zgjoi pa dashur.
Përgjoi një çast. Asgjë nuk pa e dëgjoi në atë errësirë! Ajo zhurëm i erdhi pa pritur. Mos vallë ishte në ëndërr!?... Hodhi sytë poshtë plepit ku ishte ndezur zjarri. Qe fikur. Nata mbretëronte kudo. Nga xhepi nxori elektrikun. E ndezi. Si zbriti nga plepi, u afrua tek trau. E drejtoi dritën aty ku ishte zhytur rrjeta. Pa diçka që lëviste në rrjetë. Mirë peshk, qefull e levrek, por edhe ngjalë më ra në rrjetë sotë, - tha me vete Hansi. Ngriti traun e rrjetën e uli në tokë, aty në breg të lumit. Në këtë kohë u fikë elektriku .I mbaroi bateria. Me shpejtësi vendosi baterinë rezervë. Një dritë e fuqishme ra drejtë rrjetës. Aty pa qartë peshq. Por, edhe u befasua!. Në rrjetë ishte edhe një breshkë uji. Dy luftimi midis breshkës e ngjalës ishte shumë i rreptë. Si ka mundësi, i bëri pyetje vetes!?... Ngjala të haa... jo breshkën!..... Dy luftimi ishte për jetë a vdekje!. Shtangu në këtë moment. Mblodhi veten. Dy luftumi vazhdonte ende brenda rrjetës midis gjallesave të ujit .Me kamjen rezervë që e mbante aty afër, goditi ngjalën në kokë. Ajo u përpëlit disa herë. Pastaj u s'tërgjatë mbi tokë. E lëshoi breshkën. Pa me vëmendje atë gjallesë të zezë me prerje vija në të kaftë; e në kokën vezake, poshtë nofullës ishin dy vath. Të tillë zvarranik me vath, s'kishte parë ndonjë herë në jetë!....
        - E, dreq o punë, - tha Hans . Jeta ime sotë qëndroi në fije të perit. Unë e mora për "ngjalë" e ky qënka gjarpër! Ai në këtë kohë kishte dhënë shpirt. Kurse breshka e gjakosur, u fut në ujë. Ngadalë po zbardhte dita. Rrezet e diellit po avullonin vesën e mëngjesit. Ashtu, i lodhur e i raskapitur; por edhe i tronditur nga gjarpëri i zi me vath; grumbulloi peshqit në arkë e u nis për në shtëpi. E prisnin fëmijët e gruaja. Ajo natë e vetmisë në breg të lumit; dhe zhurma e frikshme e gjarpërit të pyllit, që vinte si oshëtimë vullkani, i mësoi shumë të fshehta pas kaq shumë vitesh me ujrat e detit e të lumit, Hans Domingerit.

25 .06..2016

Maratona e moralit të humbur

Derisa deçanasit kanë heshtur, ndërtuesi e ka krye punën e vet e tani, funksionarët deçanas mund të thonë çfarë të dëshirojnë. Mund edhe të dalin në rrugë të bërtasin, kukatin, protestojnë, por ajo që ka vdekur, atë që e kanë varrosur në Grykën e Deçanit nuk kthehet prapa. Nuk ngjallet.

Opinion nga Arif Molliqi

Kohëve të fundit, publiku kosovar ka qenë dëshmitar i tri gjërave mjaftë të ndjeshme; çështja e demarkacionit me Malin e zi (kufirit), formimi Asociacionit të komunave serbe në Kosovë dhe vendimi i Gjykatës Kushtetuese i Kosovës i cili i njeh të drejtën e pronësisë së Manastirit të Deçanit me mbi 24 hektarë tokë. 

Këto tri çështje nxorën në pah një fakt të mjere. Derisa për dy problemet e para u quan në këmbë krejt Kosova, duke filluar nga partitë opozitare, shumë edhe nga partitë në pozitë, shoqëri civile, intelektual, qytetar, deputet etj. duke i kundërshtuar këto marrëveshje të absurdit të veçantë. Ishin këto kundërshtime dhe pakënaqësi plotësisht të drejta. 

Po, për faljen e 24 ha tokë Manastirit, si reaguan?! Vetëm deçanasit.
Ndërsa për masakrimin e bukurisë së Lumëbardhit dhe Grykës së Deçanit, askush nuk reagoj....

Për faljen e tokës Manastirit, çuditërisht heshtën shumica e politikanëve opozitar, lider partiak, heshtën shoqëritë civile, intelektual, përveç deçanasve që sipas kaçikut të vet reaguan dhe vazhdojnë të reagojnë. Nuk e di a e menduan se u takonte atyre, apo ua lanë “kompirin e nxehtë” në dorë, por timoni e pakënaqësive kësaj here e morën Lidhja e Historianëve të Kosovës “Ali Hadri”, dega në Deçan dhe Intelektualëve të Pavarur të Deçanit, të cilët me gjithë fuqinë që e kanë po veprojnë dhe vazhdojnë të kundërshtojnë faljen e 24 ha tokë Manastirit. Këtu duhet thënë se këtyre po u ndihmojnë edhe shumë qytetar, disa deputet e asnjë lider politik. Mirëpo çfarë fuqie kanë këto asociacione përveç komunikatave për media dhe organizimin e demonstratave (e fundit më 16 qershor 2016), tjetër asgjë. Qeveria po i kryen hesapet e veta me të drejt apo pa të drejtë, pa u lodhur fort për pakënaqësinë e deçanasve. 

Mirëpo në Deçan nuk ndodhi vetëm ky eksperiment nga ana e pushtetit qendrorë me nervat e qytetarëve deçanas. Në vendin më të bukur, në Grykën e Deçanit, mbi lumin e bukur Lumëbardhi, më projektin e një firme austriake po ndërtohen disa hidrocentrale. Ma merr mendja se askush nga deçanasit nuk ishte kundër duke menduar se gjithçka do të shkon sipas standardeve evropiane; bukuria natyrore është e paprekshme.

Mirëpo doli se gjithçka brenda këtij projekti ishte e gabuar. Ishte një varr për Lumëbardhi. Sepse asgjë nuk shkoj sipas premtimeve dhe projektit. Gjithçka sikur ishte projektuar qëllimshëm për ta shkatërruar florën dhe faunën e lumit dhe Grykës së Deçanit, andaj edhe doli një prej projekteve, një prej veprave ma makabre që ka pasur si qellim shkatërrimin e bukurive natyrore të Kosovës. Një prej masakrimeve të paparë gjer tani ndaj natyrës.

Çuditërisht ndodhi i gjithë ky masakrim dhe askush nga shoqëria civile, nga komuna e Deçanit, nga Qeveria qendrore e, as nga Lidhja e Historianëve të Deçanit nuk reagoi?!

Pse?!

Në fillim gënjeshtra dhe veprimet e profiterëve ishin të kamufluara. Ata premtonin se nuk shkatërrohet natyra e bukur e Grykës se Deçanit dhe e as lumit të Lumëbardhit. Këta mashtrues në fillim gënjenin (po kursehem nga fjala; rrenin), se qyteti dhe ekonomia deçanase ka përfitime. Do të ndërtohen kaq e kaq hidrocentrale. Nuk tregonin se një hidrocentral ndërtohet apostafat për nevoja vetëm të Manastirit, dhe ata e shfrytëzojnë rrymën pa pagesë, tepricën ia shesin Kosovës(?!) Një paradoks i llojit të veçantë. Nënshkruesit e këtij projekti (qofshin nga MMPH apo Komuna) më plot gojë thoshin se ndërtimi do bëhet sipas një projekti me standarde më larta evropiane pa e shkatërrua florën dhe faunën e Grykës. 

Mirëpo kjo gënjeshtër nuk zgjati dhe tani gjithçka doli mes lëndine. Ato mashtrime (ato rrena) po ja zënë frymën Grykës, po e dërgojnë drejtë vdekjes bukurinë e natyrës së kësaj ane. Lumi po thahet (shtirret) sepse gjithçka ka hyrë në tuba prej betoni. Flora përreth lumit është shndërruar në shkretinë... Mendojeni; shkretinë breg lumi që në dymbëdhjetë muajt e vitit ka ujë tani mbetet “lumi i thatë”. Flora, as që mund të imagjinoni për këtë.

E fajin nuk e merr askush. Ai është jetim. Ata nga Komuna e Deçanit thonë se përgjegjëse për te mbrojtur dhe administruar me te gjitha lumenjtë e Kosovës është MMPH, andaj edhe për Lumëbardhin dhe lejen për ndërtimin e hidrocentraleve mbi ketë lum i ka lëshuar ky institucion. Nga Qeveria e Kosovës dhe MMPH vetëm kanë heshtë ose heshtin derisa të kryhen punimet, gjë që deri sot kanë heshtur edhe komunarët e Deçanit. 

Me qellim apo pa qellim, ata e dinë(?!)

Tani kur gjithçka është shkatërruar dhe degraduar deri n´atë shkallë sa asgjë nuk ka mundësi as të rregullohet e as të kthehet në gjendje natyrale të mëparshëm, ka zëra që alarmojnë edhe për një katastrofë tjetër; vazhdimi me ndërtimin e hidrocentraleve edhe në Llukë. Domethënë, nga burimi Lumëbardhi (Lumëbardhi -Bistrica e Deçanit, buron nga malet e larta në Bjeshkën e Isniqit, në Roshkodol, në një lartësi prej 2530 m.), e deri në Llukë të Epërm po mendohet që gjithçka të shndërrohet në beton, shkretinë dhe në një “lum të vdekur”.

Po çka thonë kompetentet e Komunës së Deçanit? 

Ata mbesin në mendimin e tyre se fajtor për ketë është MMPH. Gjithë kjo maskaradë është për t´iu besuar sikur mos të ishte heshtja e paarsyeshme e tyre deri sot, që jo pa qellim kanë heshtur. Kanë heshtur gjersa ndërtuesi ka krye punën e vet e, ata tani mund të thonë çfarë të dëshirojnë. Mund edhe të dalin në rrugë të bërtasin, kukatin, protestojnë, por ajo që ka vdekur, atë që e kanë varrosur në Grykën e Deçanit nuk kthehet prapa. Nuk ngjallet.

Po e bëj një krahasim (Krahasimi është masë mbretërore.) 

Por që ti ik keqkuptimit, se e përkrah ketë apo atë, po e bëj një pyetje: 24 ha tokë që ju falen Manastirit sado e dhimbshme që është, ajo tokë a ka mbet brenda territorit të shtetit të Kosovës? Po. Mos sot, nesër kur Kosova forcohet si shtet ligjor e kushtetues, ata 24 ha tokë mund të kthehen në gjendjen e mëparshme. Asgjë s´ka të pa kthyeshem vetë ajo që varroset nuk kthehet. 24 ha tokë janë aty, kurse bukuria e Grykës së Deçanit dhe lumi Lumëbardhi është varrosur në beton. Ajo nuk kthehet?!
Asnjëherë.

Tjetra që më çuditë, pse Lidhja e Historianëve “Ali Hadri”, dega në Deçan nuk reagoj kundër kësaj shëmtie, sado që çështja e patundshmërive në asnjë rast nuk është në domenin e historianëve kur është fjala për toka që janë kontestuese brenda kufijve të shtetit. Për konteste pronësoro-juridike dihet kush është kompetent... Mirëpo, sipas analogjisë, edhe në ketë rast është dashtë që historianet dhe intelektualet e Deçanit të protestojnë për ketë masakrim. Thash; sipas analogjisë. 

Por tash është vonë. Shumë vonë....

Ndoshta edhe kanë pasur shumë arsye të mos protestojnë. Megjithëse dyshimet që lindin nga praktika e gjertanishme tregojnë se dikush është bërë “ lev” në duart e institucioneve deçanase.

(Foto, Adem Lushaj)

Shaip Ademaj - Tre poezi

Shoqe shkolle

Të kujtohet shoqe e shkollës
Në një klasë ishim ne,
Se diçka kishim t'përbashkët
Kurr s'ta thash, e kurr s'më the!

Kur rastësisht i ndërruam çantat
Në detyrat e shtëpisë
Kishim shkrua emrat tonë
Dhe dy fjalë të dashurisë!

Detyra fare s'kishim bërë
Edhe tash , mua mu kujtua
Kur në heshtje ta dhash çantën
U pendova pse kam shkrua!

Ti u skuqe në vetëvehte
Por nuk fole fjalë me mua
Ma shtërngove në dorë çantën 
Edhe ti njejt e ke shkrua!

E shfletoja gjithë fletoren
Gjeja faqen e kërkuar
Ato fjalë me laps grafiti
Edhe zemrën e coptuar!

Ishim të ri dhe të padjallzuar
S'mund e shprehim dashurinë
Por sa mirë ruam sekretin
Nuk e prishëm kurr shoqërinë!

Edhe tash kur të takova
Thinjat në kokë i kishim ne
Po ashtu ishe e bukur
Por një breng n'zemër ke!

Edhe unë dukem i lumtur
Por se zemra ka sekret
Ah sikur ta ktheja kohën
Ai kujtim nga shkolla mbetë!

Nuk e di a kam të drejtë
Ato vite ti kujtoj
Qofsh e  lumtur ti për jetë
Unë me vuajte të jetoj!



Për shokun tim

Do i shkruaj ca vargje
Ju duken tregim
Për jetën rinore
Janë për shokun tim!

Për çdo ditë më lutej
Ti shkruaj poezi
Të lutem mua më thoshte
Sepse unë nuk di!

E donte një vajzë
Në zemër e kishte
Vetem ajo në jetë
Ajo për te ishte!

I shkruaja unë letra
I ndihmoja të ngratit
T'a shpreh ai dashninë
Që ta heq merakun!

I thurrnja shumë vargje
Si shprehet dashnija
Por se shokun tim 
E merrte mërzija!

Kurr nuk mori letër
Vasha si përgjigjej
Kurse zemra e shokut
Pervlohej e digjej!

Ah sa kishte mallë
Sa kishte dashni
Ishte shumë i brisht
Ishte shumë i ri!

Dashurinë që kishte
Çdo ditë e përvlonte
Pse ajo vashë në lagje
Shokun spo e donte!

Pse si kthen përgjegje
Pse si shkruan një letër
Nuk e don të mjerin 
Apo ka një tjetër!

Ajo vasha në lagje
Si në kohë të vjetër
Ia kishin mëshefur postën
E fejuan për tjetër!

Për dashurinë e djalit
Se dinte e shkreta
Duhej të pajtohej
Ate çfar sjellë jeta!

Dikur i mërzitur
Shoku im më tha
Kot unë dashurova
E vasha mu më la!

Hoqëm dorë nga letrat
Nuk i shkruaja më tutje
Keshtu qenka dashnija 
Veq halle e vujtje!

Kështu e ka jeta
Kur humb një dashni
Me shokun i kujtojmë
Kurr rrijë përsëri!

Më thot të i shkruaj letra 
Sa herë e takoj
Dhe pse është martuar 
Por kurr nuk dashuroj!

Kështu do përfundoj
I shkurtë ky tregim
Janë këto vargje zemre
Veq për shokun tim! 



Shtëpia e vetmuar

Më fal, më fal shtëpi se të lash vetëm
E unë tash jam si i mekur
Sa më dhemb shpirti më del loti
Ti e vetme e kalon motin!

Të thehet dega e qershisë
Thahet dardha e thahet molla
Spret fëmijtë të vijnë nga loja
S'pret fëmijtë të vijnë nga shkolla!

Nuk do të vie andejpari
Rrugës tënde kalimtari
Nënë hije t'manit me pushua
Me ujë t'freskët me u freskua!

Më fal, unë s'mund vi me e hapë derën
Ti e vetme pret pranverën
Në furtunë edhe stuhi
Ti e vetme në borë e n'shi!

Bari të rritet në oborr
Lulet nuk ti prekë me dorë
Nuk ka zogjë as s'ka bagëti
Me erë tënde me u ngi!

Ti, mi dhe jetës gjallëri
Nipa mbesa edhe fëmijë
Të kem braktisë e të harruam
Larg prej teje u mërguam!

S'të damtuan barbari, as furtuna
Bazamentë të fortë të vuna
Ty të ngritëm, të ndërtuam
Tash e vetme ti po vuan!

Të lutem shtëpi mos më mallko
E fortë përherë ti qëndro
Të betohem n'qiell e n'tokë
S'të la vetëm unë për kokë!

Smund t' them, as nuk mund foli
Se ky malli flakë më dogji
Frymë të fundit nana dha
Amanet për ty më la!

Kur kam gjumë, jam në ëndërrime
Me ty jam shtëpia ime
Me ty zgjohem, bisedoj
Për ty qaj, për ty vajtoj!

Edhe një herë më fal e imja shtëpi
Ta ja fjalën se unë do të vi
Do të japim ty gëzime
Më e mira shtëpia ime!

Buqetë poetike nga Luljeta Selimi Berisha

Luljeta Selimi Berisha

Kthimit tënd i ika

Kthimit tend i ika

Ora vjedh kohën time 

Tërë natën 

Ç’kërkon përsëri 

Fytyra jote e shformuar

Në kujtimin tim

Unë i ika kthimit tend

Ti i dehur do të vdesësh 

Buzëqeshejnë time pa e gjetur

Kurrë më.

Roje 

Erdhe në detin e gjakosur

Një mijë e nëntëqind e tedhjetë

e nëntë

derisa prisja një kengë kushtrimi

erdha 

ma vodhe qetësinë

tani je 

roje në jetën time.

Si poete që jam

do bëjë një këngë nga gjaku im

për ty Kosova ime e të gjitha kohërave 

ne ngecim dhe s’kemi nga të ikim 

të shohim çka shkruan historia

çka do të thonë gazetat 

a do të ndalet jeta . 

Kur ne qajmë e bërtasim 

a do të na shkulin zërin

a do të na thithin gjakun

a do të na verbojnë

a vetëm të na masakrojnë .

Kur kënga jonë të buqët 

Ti shohim si ikin fëlliqësirat 

Kur loti ma shter burinë 

A do të vinë ditë ma të mira 

Si poete që jam 

Do ta nxjerr njërin sy dhe të ia fal vendit tim 

Do shkurtoj gjuhën ti bëjë të flasin për drejtësi

Do shkul zemrën tim, që të ketë dashuri 

Nuk jetohet me panjerëzi .

Jo vetëm, vetëm dashuri

Dhoma është renduar nga pikturat tona 

Si moti dhe ajri në dhomën me një dritare 

Një fëmije i sapolindur shikon dhe trishtohet 

Duket se koha me s’regjistrohet 

Qielli skuqet e ngryset, grindet me retë

Trishtimi me dike flet, palos eshtrat e përziera 

Gjethet e prishin rrugën e nisur nder shekuj 

Si ta quajmë këtë qe po e jetojmë 

Është zbehur e qarë dera nga pagjumësia 

Dhe eshtrat që mbeten pa zgjedhur enigmën

Dhe varret pa emër e nuse pa nusëri

Fëmijë bonjakë, verë derdhur në gotë

Lira do sakrificë, ndjesi, gjurmë , lashtësi 

Jo vetëm, vetëm dashuri .

Për miqtë e letrës

nuk qenka ashtu vajza ime 

siç thuhet gjithnjë

mund të kesh miq të mirë, 

por ata a të kanë ty 

ne ecëm pa frikë skaj lumit të turbulluar 

e bora që binte mbi ne aspak s’na u kujtua 

ne ndërtuam rrugë për vete , 

për miqtë e për njerëz të mirë

të behët miku armik 

qenka mjaftë vështir

unë me s’preku faqe me dorë 

as bukën se ndaj më askënd 

më s’laje plagët e njerëzve 

e dëshpëruar shumë jam 

miqësi nga letra u ngopa 

tash me s’shpenzoj dashuri kot 

do numëroj mirë hapat e mia 

miqtë do ti vejë në kandar 

unë do eci në rrugë pa kthesa 

se s’jam nen pa djalë.

Lutje pranverës

Mos ik edhe e herë të lutem 

Dua të rrish gjithnjë 

Ta marr këngën e ngrohësin 

Me ty dua të pi.

Mos shko rri me mua 

Sepse të duam shumë 

Unë bëjë kafe e raki 

E ti më vë në gjumë.

Rri këtej, o eja prapë

Kush gjykim nuk ka për ty 

mjafton të jesh ti 

ujë , lëng dashuri. 

01.09. 2013